Machineveiligheid en procesveiligheid. Niet veel werkgevers zullen zich bewust zijn van de verschillen, maar deze zijn wel degelijk belangrijk. Want ook al zet de werkgever zijn bedrijf vol met machines die aan alle eisen voldoen, dan is het hele proces mogelijk toch onveilig.
Een voorbeeld
Na de transactie van een machine of installatie zijn beide partijen tevreden. De klant heeft een goede drooginstallatie gekocht voor een goede prijs, de fabrikant heeft iets geleverd waar hij achter staat. Want de machine voldoet immers aan alle veiligheidsvoorschriften uit de Machinerichtlijn. Alles in orde dus? Niet dus! Die fabrikant heeft theoretisch een veilige machine geleverd. Maar hij heeft zich niet goed gerealiseerd hoe die machine precies zou worden ingezet. De klant in dit voorbeeld gebruikt de machine voor een droogproces in de voedselindustrie. Tijdens dat droogproces zijn brandbare stoffen aanwezig, het is niet ondenkbaar dat er tijdens de productie ontstekingsbronnen ontstaan. En dus veroorzaakt deze veilige machine toch potentieel onveilige situaties. Dit probleem doet zich vaker voor.
Beperkt blikveld
Machinebouwers hebben veel verstand van hun machine; dat is hun kindje. Maar ze weten niet altijd precies wat de klant met die machine gaat doen. Vaak is er tijdens het onderling overleg alleen maar gesproken over de kwaliteit van het product, en hoe een bedrijf kan voorkomen dat het veel moet weggooien. Maar welke stoffen de klant erin gaat mengen en bij welke procescondities, dat blijft buiten beeld. Bovendien is zo’n machine vaak onderdeel van een grotere installatie, de fabrikant weet niet altijd wat ervoor en erna zit. Door dit beperkte blikveld is hij er bijvoorbeeld op gefocust dat er vooral geen hand tussen de bewegende delen komt. Terwijl het ook kan gebeuren dat een hele installatie explodeert.
Bedrijfsmachines zijn gecompliceerd
Dit lijkt allemaal miscommunicatie, maar is heel begrijpelijk. Als je bijvoorbeeld een blender koopt, weet je precies waarvoor je hem wel en niet kan gebruiken. Je zult er geen wasbenzine in gooien. Maar de machines waar het hier over gaat zijn vele malen gecompliceerder. Vaak kun je het niet eens machines noemen, maar gaat het eerder om procesinstallaties: sommige beslaan een zesde van een voetbalveld. Bovendien schrijdt de techniek in een ongelooflijk tempo voort: de benodigde kennis bij bedrijven verandert zo’n beetje dagelijks.
Onderhoud
Dat blijkt vooral tijdens onderhoud. Computers en sensoren kunnen tegenwoordig alles monitoren. Voor het onderhoud zijn er nauwelijks meer mensen nodig. Maar zo af en toe vindt er een storing plaats die niet softwarematig valt op te lossen. Dan moet iemand daar toch fysiek naar toe. Vervolgens blijkt de zaak zo ingewikkeld dat fouten bijna niet te vermijden zijn. Dan krijgt zo’n monteur bijvoorbeeld de opdracht om gedeelte zes te repareren in plaats van deel vijf. Maar als je daar eenmaal staat, is het verschil nauwelijks te zien.
Machines in de voedingsmiddelenindustrie
Het probleem van veilige machine en onveilige processen doet zich vooral voor in de voedingsmiddelenindustrie. Bij olieverwerkende bedrijven en petrochemische industrie zie je niet die eenzijdige nadruk op machineveiligheid. Daar kijken ze van oudsher al naar de hele keten, naar het hele proces. Maar voedselverwerkende bedrijven hebben langer een arbeidsintensief proces gehad, met afzonderlijke machines. Bovendien hebben ze in die branche te maken met lagere marges en dus is er op het gebied van veiligheid ook minder mogelijk. De laatste jaren is behoorlijk veel afgekeken van de olieverwerkende en petrochemische industrie. Je ziet de inzichten op het gebied van procesveiligheid duidelijk doordruppelen.
Oplossing
Het is dus uitermate belangrijk dat machinefabrikanten verder kijken dan hun eigen product. Ze zullen in een vroeg stadium met de klant aan tafel moeten gaan zitten om te praten over de veiligheid van het hele proces. Dit soort vergaderingen vinden al in een vroeg stadium plaats, maar dan zonder dat de machinebouwer vertegenwoordigd is. Er zit iemand bij die ongeveer weet hoe de machine in elkaar zit, maar niet helemaal. Juist een vertegenwoordiger van de fabrikant kan op een gegeven moment zeggen: “Jullie hebben mij gevraagd voor een machine die wordt gebruikt op die en die manier. Maar nu hoor ik dat in het uiterste geval ook sprake is van een heel ander gebruik, en daar is mijn machine niet voor gebouwd.”
Kortom
Dit betekent dat de fabrikant aan de machine moet sleutelen. En dat kost dus meer geld. Dit is een belangrijk aspect. Sommige bedrijven zijn erg bezig met hun imago: wij willen absoluut te boek staan als het veiligste bedrijf. Andere leggen meer nadruk op de financiën, zij voelen de druk van de aandeelhouders. Welke keuze een werkgever maakt, is aan de werkgever. Zorg in ieder geval dat je alle risico’s boven tafel krijgt. Pas als je dat lijstje helemaal compleet hebt, kun je integraal beoordelen of iets veilig genoeg is en wat er eventueel nog moet gebeuren!
