Hoe ga je om met veiligheidsbewustzijn op de bouwplaats?

Op 17 maart is de ‘Bewust veilig dag’ en wordt in het hele land extra stilgestaan bij veiligheid op de bouwplaats. Uit cijfers van de Inspectie SZW blijkt dat het aantal ongevallen in de bouw en installatiebranche oploopt. Dat is geen goede ontwikkeling en dat moet en kan anders! Maar hoe ga je om met het veiligheidsbewustzijn op de bouwplaats?

Veilige arbeidsomstandigheden

Veiligheid op de bouwplaats begint bij het creëren van een veilige werkplek waar geen arbeidsongevallen (met verzuim) optreden en waar medewerkers continu bewust aanvaardbare risico’s nemen. De verantwoordelijkheid voor deze randvoorwaarden ligt natuurlijk bij de werkgever. Deze werkgever zal goede en veilige arbeidsomstandigheden moeten creëren zodat werknemers veilig en gezond kunnen werken. Kennis van de veiligheids- en gezondheidsrisico’s is hierbij een belangrijke basis. Na het identificeren van alle deze risico’s kunnen beheersmaatregelen in de vorm van plannen, procedures en werkinstructies worden ingevoerd. Dit samen met een periodieke voorlichting, instructies, het uitvoeren van toezicht en coachen moet ervoor zorg dragen dat iedere medewerker ’s avonds veilig en gezond thuis komt.

Veiligheidsbewustzijn

Het creëren van veilige arbeidsomstandigheden is één, maar veiligheidsbewustzijn is minstens zo belangrijk voor de veiligheid! Continue aandacht voor arbeidsveiligheid en het continu bewust maken van medewerkers van hun veiligheidsgedrag is van wezenlijk belang. Het betrekken van medewerkers bij het nemen van veiligheidsmaatregelen en het mee laten denken om zelf tot goede oplossingen te komen draagt bij aan het veiligheidsbewustzijn.

Het management en leidinggevenden hebben een voorbeeldfunctie en vervullen een belangrijke rol ten aanzien van het veiligheidsbewustzijn. Zij zullen zich regelmatig moeten laten zien op de werkvloer en in staat moeten zijn veiligheidsmaatregelen uit te leggen aan de medewerkers. Alleen dan kan je van medewerkers verwachten dat zij de maatregelen serieus nemen.

Complexiteit bouwlocatie

Wat het complex maakt is dat op een bouwlocatie heel veel partijen aan het werk zijn. Iedere partij is verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn eigen medewerkers. Allereerst zal je moeten kijken naar het V&G ontwerpplan van de opdrachtgever van de bouwlocatie. Wat is het plan voor de bouw en hoe zal het ontwerp eruit zien? Vervolgens zal je vanuit wetgeving moeten kijken naar de risico’s en zal je het ontwerpplan moeten uitkristalliseren in een uitvoeringsplan. Hierin komt aan de orde met welke risico’s medewerkers in aanraking kunnen komen, wat de procedures zijn en hoe de risico’s beheerst kunnen worden. Alle partijen op de bouwplaats zullen zich aan dit plan moeten conformeren en op hun beurt hun eigen uitvoeringsplan moeten hebben. Een veiligheid en gezondheidscoördinator is verantwoordelijk voor toetsing en goedkeuring van deze plannen. Iedere afzonderlijke partij én iedere medewerker die met de uitvoering belast is zal voor risicovolle werkzaamheden zelf extra  taakrisicoanalyses moeten uitvoeren.

Het periodiek organiseren van zogenaamde alignment sessies is een goed voorbeeld om alle partijen op een bouwlocatie bewust te maken van de veiligheid. In korte sessies kun je met afgevaardigden van alle spelers op de bouwlocatie, zoals V&G coördinatoren en leidinggevenden, het thema veiligheid en gezondheid bespreken. Doel is dat alle neuzen dezelfde kant op staan ten aanzien van het te hanteren VGM beleid op de bouwplaats. En dat werkt heel goed met deze alignment sessies!

Valkuil van schijnveiligheid

Valkuil bij veiligheid is de schijnveiligheid. Het is belangrijk dat je continu alert bent. Een diepe ontgraving met en lint eromheen is theoretisch veilig. Als je je niet continu bewust bent van de gevaren en risico’s dan kan het nog steeds zo zijn dat de maatregelen niet afdoende te zijn. In de bouw hebben we te maken met mensen, het zijn geen machines die je kan programmeren. Iedereen werkt anders en iedereen heeft zijn eigen persoonlijke beleving. Daarom is en blijft het houden van toezicht door een veiligheidskundige een vereiste om veiligheids- en gezondheidsrisico’s te beheersen. Deze veiligheidskundige kan medewerkers coachen en inzicht geven in onveilig werken en daarmee komen. Resultaat is een veilige werkwijze en werkplek. Vanuit de Arbowetgeving is het ook verplicht om toezicht te houden op de werkvloer.

Gezamenlijk belang

Veiligheidsomstandigheden en veiligheidsbewustzijn gaan hand in hand. Iedereen zal zich bewust moeten zijn van zijn eigen veiligheidsgedrag. Veiligheid creëer je met elkaar en is zeker niet de verantwoordelijkheid van één persoon. Het is een gezamenlijk veiligheidsfeestje zodat iedereen gezond en veilig naar huis kan!